Dyskusja wokół definicji pojęć związanych z turystyką zdrowotną i medyczną ma już pewną tradycję na naszym portalu. Nawet, jeśli działania praktyczne są bardziej konstruktywne od sporów teoretycznych, to jednak panuje pełna zgoda na temat tego, że warto wiedzieć, co dokładnie jest tematem naszych rozważań.
Pomimo tego, iż temat turystyki medycznej i zdrowotnej jest coraz częściej poruszany w piśmiennictwie zarówno na arenie krajowej jak i międzynarodowej, brakuje opracowań traktujących ten problem całościowo i pokazujących różnorodne spojrzenie na ten temat.
Z tego też względu przedstawiamy poniżej fragment książki „Turystyka zdrowotna” (fragment książki dotyczący istoty turystyki zdrowotnej można pobrać klikając w podkreślenie). Nie jest to wprawdzie nowe opracowanie, niemniej zawiera przegląd różnorodnych definicji i może stanowić cenne źródło wiedzy dla osób zajmujących się przykładowo pisaniem prac na ten temat. Pierwszy z zamieszczonych fragmentów jest poświęcony turystyce zdrowotnej i zawiera przegląd jej definicji, opis form, motywów i czynników jej rozwoju. We wnioskach wskazano, iż pojęcie turystyki zdrowotnej należy rozumieć szeroko jako: ogół stosunków i zjawisk wynikających z pobytu i podroży osób, dla których głównym motywem i celem dominującym jest leczenie, poprawa lub zachowanie zdrowia (1).
Drugi z zamieszczonych tu fragmentów przytaczanej powyżej książki dotyczy jednej z form turystyki zdrowotnej, mianowicie turystyki uzdrowiskowej (fragment książki do pobrania). Okazuje się, że również to pojęcie nie jest jednorodnie definiowane. Zawarta w tym opracowaniu analiza literatury wskazuje, że do cech charakterystycznych tego rodzaju turystyki należy fakt, że może mieć miejsce tylko w miejscowości uzdrowiskowej, jej celem jest poprawa lub utrzymanie zdrowia poprzez profilaktykę, rehabilitację, leczenie uzdrowiskowe, przy czym podstawowe znaczenie mają zabiegi przepisane przez lekarza (2).
Z kolei o istocie turystyki medycznej, traktowanej również jako formę turystyki zdrowotnej, można w skrócie przeczytać w raporcie „Turystyka medyczna”, (link do strony z pełnym raportem przygotowanym na zlecenie GOT w 2014 r.), który analizuje wprawdzie szczegółowo woj. pomorskie, zawiera jednak także solidne podstawy teoretyczne. Przyjęto, iż ta forma turystyki polega na dobrowolnym przemieszczaniu się do obcego państwa w celu poddania się tam planowanemu leczeniu (dla ratowania zdrowia i życia, czy poprawy jego jakości) z przyczyn finansowych, jakościowych lub z uwagi na niedostępność świadczeń w miejscu zamieszkania (brak personelu, wiedzy, sprzętu lub zbyt długi czas oczekiwania czy ograniczenia prawne) niejednokrotnie połączonym ze zwiedzaniem odwiedzanego miejsca (3). Tak więc turystyka medyczna dotyczy tutaj tylko aspektu międzynarodowego. Argumentuje się to faktem, iż turyści medyczni jako turyści międzynarodowi stanowią grupę konsumentów z odmiennymi potrzebami. Ponadto jedna z głównych motywacji turystyki medycznej dotyczy aspektu kosztowego, a ceny danych świadczeń na terenie danego państwa są podobne, co zaprzeczałoby celowości wyodrębniania turystyki medycznej jako formy turystyki zdrowotnej. Inny motyw turystyki medycznej, mianowicie chęć obejścia ograniczeń prawnych, ma również zastosowanie tylko w przypadku turystyki międzynarodowej. Pewną alternatywną koncepcją jest wprowadzenia pojęcia turystyki leczniczej (4), która jest krajowym odpowiednikiem turystyki medycznej i obejmuje podróże po danym państwie związane z lecznictwem w wielu dyscyplinach medycyny za wyłączeniem metod przyrodoleczniczych, charakterystycznych dla turystyki uzdrowiskowej (5).
Poniższa tabela przedstawia formy turystyki związane z motywem przewodnim „zdrowie” wraz z cechami charakterystycznymi danych form turystyki zdrowotnej z uwzględnieniem celu ich uprawiania.
Kolejnym elementem stanowiącym pewne wyzwanie przy analizie zjawiska turystyki medycznej, jest zebranie w jednym miejscu wszelkich informacji na jej temat. W ramach działań Instytutu Badań i Rozwoju Turystyki Medycznej chcemy tę lukę zapewnić. Na stronie ibirtm.pl w zakładce publikacje odnajdą Państwo spis polskich publikacji związanych z tą tematyką, poszerzonych o artykuły naszego członka honorowego, prof. dr. Kirsch. Dodatkowo dokładamy wszelkich starań, aby w zakładce „wydarzenia”, mogli Państwo znaleźć aktualne informacje o wszystkich imprezach i konferencjach branżowych.
Zważając na fakt, iż turystyka medyczna jest na ogół traktowana jako zjawisko międzynarodowe, dokładamy wszelkich starań, aby Instytut też miał charakter międzynarodowy. Efektem tego jest stworzenie angielskojęzycznej wersji portalu, a w niedalekiej przyszłości także niemieckojęzycznej.
Jednym z naszych celów jest stworzenie kompendium podstawowej wiedzy na temat turystyki medycznej. Będziemy to systematycznie realizować w tym wpisie oraz na stronach Instytutu.
Zachęcam do lektury i zgłaszania innych publikacji związanych z tematem!
1.Białk-Wolf, A. (2010). Zdrowotna funkcja współczesnej turystyki (s.13-32). [w]: M. Boruszczak (red.), Turystyka zdrowotna. Gdańsk: WSTiH, s. 18.
2. Białk-Wolf, A., Taniewski, M. (2010). Turystyka uzdrowiskowa jako forma turystyki zdrowotnej(s.43-65). [w]: M. Boruszczak (red.), Turystyka zdrowotna. Gdańsk: WSTiH, s. 43.
3. Tamże, s. 21.
4. Tamże.
5. Idea ta nie znalazła jednak szerokiego poparcia i czasem używa się tutaj pojęcia „krajowa turystyka medyczna”. Określenie ma to jednak wielu oponentów.
[…] Turystyka medyczna jest stosunkowo nowym, ale coraz bardziej rozpoznawalnym biznesem w Polsce. Gałąź ta ma duże możliwości dalszego rozwoju i szansę, aby stać się z czasem – tak jak w innych państwach – kluczowym pniem gospodarki narodowej. Polska posiada korzystne położenie geograficzne, rozwiniętą infrastrukturę, wyszkoloną kadrę oraz wysoką rozpoznawalność jako kraju atrakcyjnego turystycznie. W związku z postępującymi zmianami demograficznymi i starzejącym się społeczeństwem turyści coraz częściej będą zainteresowani usługami prozdrowotnymi. Tutaj można poczytać więcej o teoretycznych rozważaniach na temat definicji turystyki medycznej (link) […]