Zarys faktów o turystyce medycznej w Niemczech. Czy rynek niemiecki jest dla nas atrakcyjny?

Spoglądając na problematykę turystyki medycznej w Polsce wydawać się może, iż naszym szczęściem jest bliskość Niemiec, kraju bogatego, z dużym udziałem osób starszych i liczną Polonią (co w przypadku wyboru destynacji turystyki medycznej ze względu na bliskość kulturową odgrywa istotną rolę). Może warto nieco krytyczniej spojrzeć na ten problem w świetle dostępnych danych statystycznych. Przy omawianiu turystyki medycznej często narzekamy na brak wiarygodnych danych, co faktycznie stanowi poważny problem, który jest uwarunkowany wieloma czynnikami (Można o nich poczytać np. tutaj na s. 12-13.) http://www.gdansk4u.pl/uploads/TurystykaMedycznaRaport.pdf). Warto pamiętać o tych ograniczeniach również czytając ten materiał. Przedstawiona tu analiza rynku niemieckiego została opracowana na bazie wtórnych danych statystycznych z uwzględnieniem podziału na turystykę przyjazdową i wyjazdową w celu ukazania całego spektrum zjawiska i atrakcyjności tego rynku dla Polski.

Charakterystyka wyjazdowej turystyki medycznej w Niemczech

Pojawiają się czasem opinie, iż z uwagi na bardzo dobrze zorganizowany system opieki zdrowotnej, krόtki czas oczekiwania na zabiegi i wysoką jakość techniki medycznej, wyjazdowa turystyka medyczna jest zjawiskiem marginalnym[1]. Z drugiej jednak strony już w 2010 roku pojawiły się badania wskazujące, iż 30% ankietowanych (klientów największej niemieckiej kasy chorych) wyraziło gotowość do podjęcia leczenia poza granicami kraju[2]. Niezwykle cennych informacji dostarczają nowsze badania tego zjawiska z 2014 roku, przeprowadzone na reprezentatywnej grupie ponad 2000 obywateli Niemiec powyżej 18 roku życia, posiadających dostęp do Internetu. Wskazują one, iż 5% Niemców ma za sobą doświadczenie związane z planowym korzystaniem z usług zdrowotnych poza granicami kraju[3]. Najważniejszym celem tych wyjazdów (51%) były zabiegi stomatologiczne. 15% ankietowanych skorzystało z oferty chirurgii plastycznej, 15 % z intensywnych zabiegów z obszaru wellness, a 13% z zabiegu laserowej korekty wzroku.

Pewną pozytywną tendencją na przyszłość może być fakt, iż podczas gdy wśród osób po 70 roku życia, 48% jest gotowych poddać się leczeniu poza granicami kraju, to wśród osób poniżej 30 roku życia ten udział wynosi aż 72%. Biorąc pod uwagę gotowość skorzystania z zabiegów z obszaru stomatologii poza granicami kraju, to wśród osób, które nie miały jeszcze takich doświadczeń, taką gotowość wyraża 41% ankietowanych.

Jeśli chodzi o zabiegi stomatologiczne to ulubionymi destynacjami Niemców są Węgry, Polska i Czechy. Badania te nie dają niestety odpowiedzi na pytanie, które z tych państw jest tutaj liderem. Biorąc pod uwagę okulistykę, to Niemcy chętnie wybierają Turcje, Czechy, Słowację i Polskę. Pary starające się o dziecko udają się do Belgii lub Czech.

Warto pamiętać, iż cena w przypadku usług medycznych nie jest decydującym aspektem. W omawianym raporcie podkreśla się, iż „jakość jest ważniejsza od ceny”. Gdyby się okazało, iż kuracja poza granicami kraju miałaby charakteryzować się wyższą jakością, to aż 72% rozważyłoby wyjazd poza granice kraju.

Dwie trzecie ankietowanych przyznaje, że jest dla nich ważne, czy lekarz posługuje się językiem niemieckim, a 46% preferuje lekarza, który ukończył niemiecką uczelnie. 42% deklaruje, iż jako źródło informacji obdarza zaufaniem wyłącznie polecenie od znajomych. Jeśli oni mieliby pozytywne doświadczenia w obszarze turystyki medycznej, to połowa też by się na nią zdecydowała.

Analiza preferowanych destynacji turystyki medycznej w przypadku poszukiwania tańszych świadczeń wskazuje, iż obywatele Niemiec wybraliby najchętniej Europę Północną (45% wskazań). Na drugim miejscu znajduje się Europa Wschodnia (25%), na trzecim Europa Południowa (21%). Obszar poza Europą raczej nie jest preferowany.

Niezwykle pouczającym aspektem mogą być powody, dla których ankietowani jednak nie zdecydowaliby się na leczenie poza granicami kraju. Należą do nich: niejasna odpowiedzialność w przypadku komplikacji, możliwa konieczność powtórnego wyjazdu poza granice w celu korekty efektów leczenia, komplikacje przy zabiegach lub po, bariera językowa, dodatkowe koszty.

Z analizy profilu turysty medycznego wynika, iż to jest to przeważnie mężczyzna przed 50 rokiem życia z wyższym wykształceniem. Wśród osób, które już się poddały leczeniu, było aż dwa razy więcej mężczyzn niż kobiet.

Na koniec tej charakterystyki warto dodać, iż 31% ankietowanych zadeklarowało, że od razu spakowałoby walizki, gdyby mogli zaoszczędzić pieniądze na zabiegach stomatologicznych. 26% wyjechałoby za granicę w celu uzyskania świadczeń, których nie mogą uzyskać w Niemczech[4].

Charakterystyka przyjazdowej turystyki medycznej w Niemczech

Według badań Jensa Juszczaka z Wyższej Szkoły Bonn-Rhein-Sieg, w Niemczech w 2013 roku było hospitalizowanych 97 000 pacjentów w trybie stacjonarnym i 144 000 w trybie ambulatoryjnym ze 177 państw, co oznaczało wzrost liczby pacjentów zagranicznych o 7,7% w stosunku do roku poprzedniego[5]. Turystka medyczna przyczyniła się do zwiększenia obrotów o 1,2 mld euro tylko samym klinikach[6]. Tendencja na rynku jest wzrostowa. Widać to przytaczając dane z lat poprzednich. Jeszcze w 2011 roku w niemieckich klinikach, zgodnie z danymi niemieckiego urzędu statystycznego, było hospitalizowanych 83 000 pacjentów ze 171 państw. Ambulatoryjnie było obsłużonych 123 000 międzynarodowych pacjentów[7]. Najistotniejszą grupę stanowili tutaj obywatele sąsiadujących państw z UE (50 599 przypadków). Interesujący jest fakt, iż w 2012 roku na pierwszym miejscu znaleźli się Rosjanie (8 300 przypadków stacjonarnych i 12 400 ambulatoryjnych). Kolejne miejsca zajmowali obywatele Niderlandów i Francji[8]. Jest to nowe zjawisko, gdyż jeszcze parę lat temu dominującą grupę pacjentów spoza UE stanowili obywatele państw arabskich. W sumie w 2012 roku 224 000 poddało się leczeniu w Niemczech, co stanowi wzrost o 8,6% w stosunku do roku poprzedniego[9] i oznaczało 1,1 mld dodatkowych euro w niemieckim systemie opieki zdrowotnej. Oczywiście należy sobie zdawać sprawę, że nie jest to z pewnością pełny obraz sytuacji. Szczególnie obszar ambulatoryjny jest niedokładnie zbadany[10]. Musimy tutaj także pamiętać, że nie wszystkie uwzględnione tu przypadki mieszczą się w kategorii pojęcia turystyka medyczna. Nie wiemy bowiem, jaki jest tu udział turystów medycznych i osób leczonych wskutek nagłych zachorowań.

Badania Wyższej Szkoły Bonn-Rhein-Sieg wskazują ponadto, iż co dziesiąta niemiecka klinika ma doświadczenia z zagranicznymi pacjentami, z czego ponad 88% zauważa tendencje wzrostową. Z uwagi na wzrastające zainteresowanie niemieckimi klinikami większość z nich otwiera biura współpracy międzynarodowej, do których zadań należy m.in. opieka nad pacjentami czy załatwianie spraw związanych z tłumaczeniem[11].

Trzy najważniejsze regiony turystyki medycznej w Niemczech to Freiburg (już niebawem przybliżę naszym czytelnikom ten region jako destynację turystyki medycznej), Bawaria oraz Nadrenia (Kolonia, Bonn, Düsseldorf). Każdy z nich obsługuje rocznie ok. 10 000 turystów medycznych[12].

Ciekawą informację stanowi rodzaj świadczeń, którymi są zainteresowani zagraniczni pacjenci. W 2013 roku na szczycie listy znajdowała się ortopedia, a następnie interna, chirurgia, kardiologia oraz chirurgia powypadkowa i ortopedyczna[13]. Widzimy więc, że są to zupełnie inne świadczenia niż te, których poszukują niemieccy turyści poza granicami kraju.

Podsumowanie

Na podstawie dostępnych badan statystycznych widać, że pytanie o sens wchodzenia na rynek niemiecki z polską ofertą medyczną nie pozostaje bezzasadny. Rynek turystyki wyjazdowej Niemców jest na dzień dzisiejszy dosyć ograniczony z uwagi standard i zakres usług oferowanych w ramach ubezpieczenia. Z drugiej jednak strony występuje kilka obszarów, w których pacjent sam ponosi część kosztów leczenia i pokrywają się one z ofertą i możliwościami polskich placówek. Pytanie, czy kliniki oferujące przykładowo zabiegi ortopedyczne mogą walczyć o niemieckiego klienta pozostaje jednakże otwarte. Musimy tu pamiętać o mocnych stronach niemieckiego systemu opieki zdrowotnej, a także o sile nabywczej przeciętnego Niemca, obrazowane przez trafne stwierdzenie: „Niemcy są bogatym krajem, ale przeciętne niemieckie gospodarstwo domowe już nie”[14].

Badania jednakże wyraźnie wskazują, iż na chwilę obecną tylko określone kategorie turystyki medycznej powinny być promowane na rynku niemieckim, tj. przede wszystkim dentystyczna, uzdrowiskowa, oraz ta związana z operacjami plastycznymi i okulistyką. Z drugiej jednak strony warto mieć na uwadze zmieniające się warunki funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej i możliwość pojawienia się perspektywy rozwoju nowych kategorii turystyki medycznej. Doświadczenia i wizerunek zdobyty dzisiaj, będzie wówczas procentował. Odpowiadając na pytanie zawarte w tytule można stwierdzić, że w sumie warto, ale trzeba wiedzieć, które obszary medycyny są atrakcyjne dzisiaj i prognozować, które mogą być ciekawe w przyszłości.

 Autor: Anna Białk-Wolf   

kontakt: annabialkwolf@gmail.com

[1] Opinię ten wyraża przykładowo jeden z ekspertów badających zjawisko turystyki medycznej, Jens Juszczak z Wyższej Szkoły Bonn-Rhein-Sieg. (http://www.faz.net/aktuell/wissen/medizin/medizintourismus-wir-gehen-fuer-die-therapie-ins-ausland-12011230-p2.html, z dnia 17.07.2015 r.)

[2] http://www.faz.net/aktuell/wissen/medizin/medizintourismus-wir-gehen-fuer-die-therapie-ins-ausland-  12011230-p2.html, z dnia 17.07.2015 r.

[3] Medizintourismus, Stiftung: Internetforschung, Osnabrück, September 2014, dostęp: http://www.stiftung-internetforschung.org/images/pdfs/PDF_Medizintourismus.pdf, z dnia 18.7.2015 r.

[4] Medizintourismus, Stiftung: Internetforschung, Osnabrück, September 2014, dostęp: http://www.stiftung-internetforschung.org/images/pdfs/PDF_Medizintourismus.pdf, z dnia 20.07.2015 r.

[5] http://www.abendzeitung-muenchen.de/inhalt.medizin-tourismus-der-kampf-um-reisende-patienten.c5d74279-ad65-44d2-9379-d535637735e9.html, z dnia 20.07.2015 r.

[6] http://www.fb01.h-brs.de/medizintourismus.html, z dnia 20.07.2015 r.

[7] http://praxis.medscapemedizin.de/artikel/4901004, z dnia 22.07. 2015 r.

[8] http://www.aerztezeitung.de/panorama/medizintourismus/article/853941/medizintourismus-russland-wichtigster-quellmarkt.html?sh=4&h=-145943621, z dnia 20.07.2015 r.

[9] http://www.haz.de/Nachrichten/Panorama/Uebersicht/Reich-Kranke-aus-dem-Ausland-lassen-sich-in-Deutschland-operieren, z dnia 20.07.2015 r.

[10] http://www.aerztezeitung.de/panorama/medizintourismus/article/854054/medizintourismus-na-sdarowje.html, z dnia 19.07.2015 r.

[11] http://www.expat-news.com/14973/life-style/medizintourismus-in-deutschland-vor-allem-russen-nutzen-angebot/, z dnia 18.07.2015 r.

[12] http://www.leading-medicine-guide.de/Gesundheitstourismus, z dnia 18.07.2015 r.

[13] http://www.leading-medicine-guide.de/Gesundheitstourismus, z dnia 18.07.2015 r.

[14] The Economist, Special Report. Germany, 15.06.2013 r., s. 8.