Dokonując wyjaśnienia definicji usługi medycznej, należy oprzeć się na ogólnie przyjętej, która mówi o tym, że są to wszelkiego rodzaju działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Usługi te – inaczej świadczenia zdrowotne – mogą być udzielane przez samodzielne publiczne lub niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej oraz przez osoby fizyczne wykonujące zawód medyczny bądź też przez grupową praktykę lekarską, grupową praktykę pielęgniarek, położnych.
Zatem usługi medyczne są to wszelkiego rodzaju usługi opieki zdrowotnej świadczone przy udziale pracownika służby zdrowia. W odniesieniu do usług turystycznych są to: usługi przewodnickie, usługi hotelarskie oraz wszystkie inne usługi świadczone turystom lub odwiedzającym. Należy dodać, że za usługi turystyczne uznaje się wszelkiego rodzaju czynności mające na celu zaspokojenie potrzeb turystów przed wyjazdem, w czasie jego trwania, jak również po powrocie, czyli odnoszące się w głównej mierze do usług: transportowych, gastronomicznych, noclegowych i pozostałych. Co istotne, w kontekście medycznym powstało pojęcie „świadczenia towarzyszącego”, które odnosi się do zakwaterowania i wyżywienia w zakładach opieki zdrowotnej całodobowej lub całodniowej oraz usługi transportu sanitarnego.
Zakres usług medycznych jest szeroki, gdyż potrzeby zdrowotne (jak i turystyczne) i oczekiwania współczesnych konsumentów są coraz bardziej zindywidualizowane. Do najważniejszych należy zaliczyć te usługi, które świadczone są w zakresie ogólnego przeglądu stanu zdrowia, czyli badania diagnostyczne (konsultacja z lekarzem, badania laboratoryjne); chirurgii plastycznej – modelowanie twarzy: lifting, implanty warg, korekcje (m.in.: nosa, uszu, powiek); modelowanie ciała: powłok brzusznych, piersi (zmniejszanie, powiększanie, podnoszenie, rekonstrukcje), korekty wad wrodzonych, ginekomastia, odsysanie tkanki tłuszczowej (liposukcja), lipoliza iniekcyjna lub intralipoterapia, chirurgia bariatryczna (leczenie skrajnej otyłości); medycyny i dermatologii estetycznej – usuwanie zmarszczek, zabiegi „upiększające” twarz i/lub usta, usuwanie przebarwień skórnych, mezoterapie, leczenie nadpotliwości, leczenie zmian skórnych na twarzy i ciele, biorewitalizacja; ortopedii – diagnostyka, operacje narządów ruchu oraz uszkodzeń mięśni, nerwów i naczyń, endoprotezoplastyka (najczęściej dotyczy stawu biodrowego lub kolanowego), chirurgia urazowa; okulistyki – diagnostyka, zabiegi operacyjne/zabiegi laserowe wad wzroku, m.in.: zeza, zaćmy, jaskry, krótko- i dalekowzroczności, pozostałych; stomatologii – profilaktyka, wybielanie zębów, stomatologia zachowawcza, chirurgia, protetyka, ortodoncja; laryngologii – zabiegi operacyjne leczenia przewlekłego zapalenia zatok przynosowych, korekcja podniebienia, septoplastyka nosa, usunięcie migdałków (adenotomia lub tonsillektomia), chirurgia szczękowa, chirurgia rekonstrukcyjna; ginekologii – diagnostyka, badania onkologiczne, zabiegi/operacje (metodą klasyczną lub laparoskopową), zaburzenia menstruacyjne, leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu, leczenie bezpłodności; położnictwa, kardiologii, chirurgii, urologii i pozostałych.
Istnieje problem w zdefiniowaniu usług turystyczno-medycznych, gdyż usługi te są czynnościami „niewidocznymi”, cechującymi się:
1) abstrakcyjnością – nie można ich zobaczyć, ani wypróbować;
2) nietrwałością i niematerialnością – usług turystyczno-medycznych nie da się magazynować, transportować, przenosić; w przypadku ich niewykorzystania – świadczenie takie przepada. Występują także trudności w kształtowaniu poziomu podaży i popytu, co może wynikać z ryzyka (fizycznego, funkcjonalnego, psychologicznego), jakie podejmuje turysta medyczny;
3) komplementarnością, np. po wizycie u lekarza specjalisty turysta medyczny najczęściej udaje się do punktów farmaceutycznych, w celu realizacji recepty;
4) substytucyjnością, np. zamiast skorzystać z usługi stomatologicznej w gabinecie lekarskim w Berlinie, turysta medyczny może wybrać podobną, ale świadczoną w prywatnej klinice stomatologicznej w Poznaniu;
5) sezonowością – popyt na usługi turystyczno-medyczne skoncentrowany jest w czasie i w przestrzeni;
6) nierozdzielnością, co oznacza jednoczesność „produkcji” i konsumpcji usług turystyczno-medycznych (np. usługa przewodnicka); występuje bezpośredni lub pośredni (np. wypisanie recepty na „przedłużenie leków”) kontakt między usługodawcą a usługobiorcą;
7) różnorodnością i niepowtarzalnością – usługa tego rodzaju za każdym razem będzie świadczona inaczej, gdyż jej jakość zależy w głównej mierze od danego usługodawcy, określonego czasu i miejsca;
8) stresem i obawą – w odniesieniu do konsumpcji usług medycznych;
9) niemożnością nabycia prawa własności danej usługi.
Jak podkreśla A. Bukowska-Piestrzyńska, istotą współczesnych usług – w ujęciu marketingu partnerskiego – jest klient (w tym przypadku turysta medyczny), który powinien być zawsze w centrum uwagi, zaś kontakt pomiędzy nabywcą usług a wykonawcą powinien bazować na porozumieniu. Autorka wymienia cechy dobrych usług medycznych, opartych na koncepcji understanding (z ang. zrozumienie, porozumienie). W wyniku zaprezentowanej analizy można przyjąć, że za usługi turystyczno- medyczne należy rozumieć te, które będą oparte na świadczeniu podstawowych usług turystycznych (transport, nocleg, wyżywienie) połączonych z jednoczesnym świadczeniem różnorakich usług medycznych. Adekwatnie miejsce świadczenia tego rodzaju usług odbywa się w różnego typu placówkach (zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego), takich jak: szpitale, kliniki, poradnie, gabinety, ośrodki typu spa i wellness oraz w tych, które usytuowane są w miejscowościach uzdrowiskowych.
Wymienione jednostki w sposób systematyczny i ciągły powinny współpracować z podmiotami branży turystycznej. Celem tej współpracy powinno być nie tylko skupianie się na pozyskiwaniu turystów medycznych, ale także wymiana doświadczeń, udział we wspólnych projektach, szkoleniach i konferencjach, tworzenie jakości usług turystycznomedycznych (zdobywanie certyfikatów, akredytacji), stosowanie wszelkich innowacji oraz dbanie o interesy turysty medycznego poprzez zapewnienie mu komfortu i poczucia bezpieczeństwa.
Fragment artykułu: Lubowiecki-Vikuk AP., Turystyka medyczna przejawem współczesnych trendów i tendencji w turystyce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 699, „Ekonomiczne Problemy Usług” 2012, nr 84, s.553-568.
