Raport o turystyce medycznej w Turcji

Wśród państw, które zainwestowały fundusze w rozwój turystyki medycznej niezaprzeczalnie uwagę zwraca Turcja, która postawiła sobie ogromne cele w zakresie pozyskiwania planowanego dochodu z turystyki medycznej. Według planu rozwojowego w roku 2023 państwo planuje uzyskać dochód z turystyki medycznej w wysokości 20 miliardów dolarów. Według szacunków, aby osiągnąć taką kwotę potrzebny byłby przyjazd 2 milionów zagranicznych turystów medycznych[1]. Wykonanie tych założeń i pozycja Turcji na rynku staje się jeszcze bardziej intrygująca, ze względu na obecne okoliczności, problemy wewnętrzne oraz sytuację na rynku międzynarodowym. Aby zrealizować założone cele, rząd Turcji zainwestował nie tylko ogromne fundusze, ale także powołane zostały instytucje mające dbać o promocję oraz poczynione zostały liczne zmiany w regulacjach prawnych mające zachęcić przedsiębiorców i inwestorów do zainwestowania w tą dziedzinę turystyki medycznej.

Zarys historii turystyki medycznej w Turcji 

Pierwsze poważne zmiany miały miejsce w roku 2003, gdy została zreformowana służba zdrowia oraz rozbudowany został system prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych[2]. Niewiele później, w roku 2005 powołano Turecką Izbę Gospodarczą Turystyki Medycznej[3], której głównymi zadaniami jest promocja turystyki medycznej w Turcji oraz na arenie międzynarodowej, wparcie przedsiębiorców w zakresie akredytacji międzynarodowej, edukacja i szkolenia personelu, a także w podnoszenie standardów i zakresu świadczonych usług w tym segmencie rynku[4]. Izba od początku swojego istnienia ma wsparcie Ministerstwa Zdrowia Republiki Turcji i Ministerstwa Kultury i Turystyki[5]. Tylko w wspomnianym roku 2005, rząd przeznaczył z budżetu niecały miliard dolarów na inwestycje w sektorze zdrowia.

W zakresie integracji z Unią Europejską oraz ujednoliceniem prawa, rząd Turcji przyjął kilka unijnych dyrektyw[6] dotyczących jakości wyrobów medycznych[7], aktywnych wszczepianych wyrobów medycznych[8], wyrobów medycznych do diagnostyki in vitro[9]. Sprzęt medyczny eksportowany do Turcji również musiał zacząć spełniać wymagania jakości zgodne z unijnymi normami ISO 9001 oraz ISO 2001, gwarantującymi międzynarodowy standard jakości uznawany na całym świecie. Dodatkowo sprzęt ten musi zostać zatwierdzony przez normy Tureckiego Urzędu Standaryzacyjnego (TSE)[10].

Reformy w służbie zdrowia

Wobec kolejnych planów rozwojowych Ministerstwa Zdrowia (plan strategiczny 2010/2014[11] i 2013/2017[12]) turecki rząd poczynił bardzo duże reformy służby zdrowia, takie jak umożliwienie prywatnym szpitalom leczenie obywateli tureckich w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Największe usprawnienia dotyczyły jednak pozyskiwania inwestorów, którym stworzono system zachęt. Ujednolicone zostało prawo podatkowe dla rodzimych i zagranicznych inwestorów, zaoferowano wsparcie w pozyskiwaniu działek o specjalnych lokalizacjach dla budowy szpitali, kredytów inwestycyjnych. Na wsparcie finansowe przedsiębiorcy mogli liczyć także w dziedzinie reklamy, w postaci zwrotu kosztów aż do ich 90%. Nieodpłatnie rząd promuje prywatne przedsiębiorstwa za pośrednictwem m. in. Tureckiej Izby Gospodarki Turystyki Medycznej. Co więcej, aby zapewnić jak najlepszą jakość usług medycznych, państwo zapewniało dotacje w ramach szkolenia personelu oraz międzynarodowej akredytacji placówek[13].

Akredytacja placówek – fakty czy tylko sprawny PR?

Duże dofinansowanie rządu sprawiło, że już w 2008 roku Turcja posiadała 23 akredytowane placówki[14]. Mimo, że sporo z nich straciło akredytacje, poprzez wycofywanie się z programu lub nieprzedłużania ważności akredytacji, ich ilość nie zmalała. Obecnie w Turcji ważną akredytację posiada aż 41 organizacji medycznych, w tym 32 placówki szpitalne[15]. Poza nimi w Turcji akredytacje mają także centra badawcze i laboratoria. Ilość placówek posiadająca akredytacje bardzo się wyróżnia, jest to tyle samo ile w Niemczech (3), Filipinach (4), Belgii (7), Bułgarii (2), Czechach (2), Hiszpanii (9) i Korei (5) razem[16].

Po bardziej wnikliwej analizie, można na przykładzie konkretnych placówek znaleźć interesujące zależności. Przykładem może być Liv Hospital Ulus[17], który reklamuje się w dziedzinie turystyki medycznej. Szpital posiada certyfikat TÜV, który jest zarazem certyfikatem ISO 9001. Na swojej stronie internetowej szczyci się również akredytacją międzynarodową JCI, mimo, że według strony komisji akredytacyjnej[18], akredytacja tego szpitalu wygasła i nie została przedłużona umowa akredytacyjna. Możliwe, że któraś ze stron nie zaktualizowała informacji, jest to jednak wprowadzanie pacjenta w poważny błąd. Po kontakcie e-mailowym z placówką, autorka dowiedziała się, że szpital jest w trakcie odnawiania akredytacji. Informacja ta jednak nie została zaktualizowana od ponad miesiąca, licząc od odpowiedzi szpitala, na żadnym z portali internetowych. Wzbudza to ogromne wątpliwości, co do prawdziwej sytuacji, ponieważ szpital mógł potraktować swoją odpowiedź jako niepoparty faktami zabieg marketingowy lub z jakiś przyczyn ma problem z uzyskaniem ponownej akredytacji.

Placówki medyczne w liczbach 

Poza placówkami akredytowanymi, w Turcji funkcjonuje duża ilość pozostałych szpitali. Poprzez stymulant jakim jest wsparcie rządu dla prywatnego sektora opieki zdrowotnej, wiele placówek z publicznych zostało przekształconych na placówki prywatne[19], oraz powstało wiele zupełnie nowych szpitali prywatnych. Najświeższe wiarygodne dane, co do ilości takich instytucji pochodzą z 2015 roku. W poniższej tabeli nr 1 doskonale widać ilość placówek oraz rozkład ich własności.

Tab. 1. Placówki szpitalne w Turcji w latach 2005-2015.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1095, z dnia 28.04.2017 r.

Powyższe statystyki udowadniają wzrost ilości placówek szpitalnych, zwłaszcza w sektorze prywatnym. W 2015 roku wśród wszystkich placówek ponad 36,6% funkcjonowało prywatnie. W roku 2010 placówki prywatne stanowiły niecałe 34%, a w 2005 roku liczyły 24,5% wszystkich szpitali. Można zauważyć więc, że liczba szpitali placówek w odniesieniu do roku 2005 wzrosła aż o 91%.

Liczba turystów w latach 2008-2015

Aby ocenić szanse na osiągnięcie celu postawionego sobie przez Turcję w zakresie liczby przyjazdów turystów w celach medycznych, należy zapoznać się najpierw z aktualnymi danymi na ten temat, co pokazano w tabeli nr 2.

Tab. 2. Liczba turystów medycznych w Turcji w latach 2008-2015

Źródło: Opracowanie własne na podstawie https://sgb.saglik.gov.tr/index.php?lang=tr&page=177 z dnia 04.05.2017 r.

Prezentowane dane pokazują stały wzrost liczby przyjeżdżających w latach 2008-2014. Wobec takiego wzrostu, cel byłby możliwy do osiągnięcia, jednak rok 2015 stał się rokiem przełomowym, w którym nastąpiło znaczne pogorszenie statystyk. W roku 2015 ilość turystów medycznych spadła aż o 56% w stosunku do roku poprzedniego. Tak duży spadek wydaje się zdumiewający, tłumaczą go jednak liczne okoliczności związane z obecną sytuacją Turcji, w której przede wszystkim panuje obecnie problem niestabilnej polityki międzynarodowej oraz wciąż narastającego zagrożenia terrorystycznego. Biura podróży oraz media informują turystów o wpływie wojny w Syrii i kryzysie uchodźców jako przyczynie niebezpieczeństwa w Turcji[1], co dotyczy głównie wschodniej części państwa oraz największych miast na całym jego obszarze, a to właśnie one są głównymi ośrodkami turystyki medycznej. Czynnik ten sprawia, że podróż do Turcji wydaje się na dzień dzisiejszy podróżą ryzykowną, natomiast dla turystów poczucie bezpieczeństwa jest czynnikiem kluczowym do podjęcia decyzji o wyjeździe. Polityka z Rosją zaowocowała również dłuższym zakaz podróży Rosjan, co sprawiło wykluczenie jednego z głównych segmentów turystów[2].

A co w przyszłości?

Pomimo wszystkich negatywnych aspektów, Turcja posiada dużą ilość szpitali i klinik medycznych na światowym poziomie, dobrze zorganizowaną bazę towarzyszącą oraz konkurencyjne ceny usług. Niestety wsparcie rządu w zakresie dofinansowania dla firm czy też udogodnień prawnych, nie wystarczy do osiągnięcia wyznaczonych celów. Jest to niemożliwe, jeżeli państwo nie będzie w stanie zapewnić spokojnej sytuacji politycznej i poczucia bezpieczeństwa dla turystów. Jeżeli sytuacja dalej będzie podążać w tym samym kierunku, czynniki te z całą pewnością sprawią, że spadki zarówno ilości turystów medycznych oraz dochodów z całego segmentu turystycznego, będą jedynie coraz większe i coraz bardziej odczuwalne zarówno dla gospodarki państwa Tureckiego jak i jego obywateli.

Opisując rynek turystyki medycznej w Turcji, należy zauważyć duże trudności w pozyskaniu wiarygodnych i zarazem aktualnych danych. Przykładem jest istnienie wielu artykułów spekulujących na temat ilości turystów medycznych w Turcji, z których część ogłasza kryzys w sektorze, natomiast druga część uspokaja, że spadek ilości turystów wcale nie jest ogromny. Najbardziej intrygującym fenomenem jest jednak milczenie oficjalnych portali rządowych jak chociażby portalu urzędu statystycznego czy Tureckiej Izby Gospodarczej Turystyki Medycznej, mimo zakończenia ubiegłego roku ponad pół roku temu. Można spekulować, że rząd Turcji, który zainwestował w turystykę medyczną ogromne pieniądze, nie dzieli się zbyt chętnie informacjami dotyczącymi spadku w tym sektorze, w porównaniu do zachwalania poprzednich sukcesów. Z całą pewnością warto obserwować dalszy przebieg wydarzeń na rynku turystyki medycznej w Turcji, gdyż sytuacja cały czas ulega zmianie, a jej dalszy przebieg może pozwolić na wyciągnięcie wielu istotnych wniosków.

Niniejszy artykuł opracowała Daria Turan, studentka Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa w Gdańsku na podstawie pracy licencjacka, której promotorką jest doc. dr Anna Białk-Wolf. 

[1] https://www.imtj.com/news/tourist-numbers-down-turkey/, z dnia 06.05.2017 r.

[2] https://www.imtj.com/news/political-issues-impact-turkish-medical-tourism/, z dnia 06.05.2017 r.

[1] https://www.tourmedica.pl/blog/dynamiczny-rozwoj-turystyki-medycznej-w-turcji/,  z dnia 02.05.2017 r.

[2] J. Rab- Przybyłowicz, Produkt turystyki medycznej, Difin SA, Warszawa, 2014, s. 114.

[3] Ibidem, s. 114.

[4] http://www.healthtourismassociation.com/ z dnia 24.03.2017 r.

[5] J. Rab- Przybyłowicz, Produkt turystyki…, op.cit., s. 114.

[6] Ibidem, s. 114.

[7] 93/75/EEC

[8] 90/385/EEC

[9] 98/79/EC

[10] J. Rab- Przybyłowicz, Produkt turystyki…, op.cit., s. 115.

[11] http://www.saglikturizmi.gov.tr/TR,1168/saglik-bakanligi-2010-2014-stratejik-eylem-plani.html, z dnia 24.03.2017 r.

[12] http://www.saglikturizmi.gov.tr/TR,1169/saglik-bakanligi-2013-2017-stratejik-eylem-plani.html, z dnia 24.03.2017 r.

[13] https://www.imtj.com/articles/role-governments-developing-health-tourism/, z dnia 24.03.2017 r.

[14] https://www.imtj.com/news/turkey-promotes-medical-tourism-offerings/, z dnia 28.03.2017 r.

[15] http://www.jointcommissioninternational.org/about-jci/jci-accredited-organizations/?c=Turkey&a=Hospital%20Program, z dnia 28.03.2017 r.

[16] http://www.jointcommissioninternational.org/about-jci/jci-accredited-organizations/, z dnia 02.04.2017 r.

[17] http://www.livhospital.com/, z dnia 02.05.2017 r.

[18] http://www.jointcommissioninternational.org/about-jci/jci-accredited-organizations/?c=Turkey/, z dnia 02.05.2017 r.

[19] https://www.imtj.com/news/update-turkish-medical-tourism/ z dnia 25.04.2017